ไทยพูดดี เบงกาลีพูดได้ ตอนที่ 4 ฉศก ฉกษัตริย์

          ในพงศาวดารโบราณ เรามักจะพบวิธีบอกวันและเวลาที่ต่างจากปัจจุบันโดยสิ้นเชิง เช่น การใช้ปีจุลศักราช ซึ่งจะระบุปีนักษัตรและเลขสุดท้ายของปีไว้ด้วย อาทิ ปีชวดฉศก จุลศักราช 1346 ปีฉลูสัปตศก    จุลศักราช 1347 ความแปลกของปีที่ลงท้ายด้วยเลขหกคือต้องอ่านว่า ฉอ-สก ไม่ใช่ ฉะสก สมัยเป็นนักเรียน   ก็ได้แต่ท่องจำเอาไว้ว่าคำนี้ต้องอ่านแบบพิเศษไม่เหมือนทั่วไป แต่ไม่รู้เหตุผลเบื้องหลังว่าทำไมถึงต้องอ่านแบบนั้น

          ความกระจ่างบังเกิดเมื่อพบว่าคนเบงกาลีนับเลข 6 ว่า chhay ออกเสียงคล้าย ๆ โชยผสมช็อย     แต่เป็นเสียงสั้น ๆ เสียงฉอจึงเป็นการรับเอาคำอ่านในภาษาแขกมาใช้ในภาษาไทยด้วย

          นอกจากฉศกแล้ว ยังมีคำว่าฉกษัตริย์ซึ่งเป็นกัณฑ์ที่ 12 ในมหาเวสสันดรชาดก คำนี้ต้องอ่านว่า ฉอ-กะสัด เช่นกัน เป็นตอนที่พระเจ้าสญชัย พระนางผุสดี กัณหา ชาลี เสด็จไปทูลเชิญพระเวสสันดรและพระนางมัทรีกลับพระนคร ฉกษัตริย์ในที่นี้จึงไม่ใช่กษัตริย์ที่ครองแผ่นดิน 6 พระองค์ แต่หมายถึงผู้มีเชื้อสายกษัตริย์ 6 พระองค์ได้กลับมาอยู่พร้อมหน้าพร้อมตากันอีกครั้งหนึ่ง

          เราอาจจะพบ ฉ ในวงการกฎหมายด้วย กล่าวคือ เมื่อมีการแก้ไขกฎหมายที่ตราไว้นานแล้วจนอาจไม่สอดคล้องกับสถานการณ์บ้านเมืองที่เปลี่ยนไป ก็ต้องมีการปรับปรุงโดยแทรกมาตราใหม่ ๆ เข้าไประหว่างมาตราที่มีอยู่เดิม แล้วนับเป็นมาตราเพิ่มเติมเรียงลำดับกันลงไป ถ้ายังงงอยู่ขอให้นึกถึงถนนในกรุงเทพ ฯ สมมติว่าเป็นถนนสุขุมวิท ซึ่งมีซอยมากมายลงท้ายด้วยตัวเลข เช่น สุขุมวิท 31 สุขุมวิท 33 สุขุมวิท 35 อยู่มาวันหนึ่งมีการสร้างซอยใหม่ระหว่างสุขุมวิท 33 กับสุขุมวิท 35 เขาจะนับเป็นสุขุมวิท 33/1 หากมีซอยมาเพิ่มอีกก็เป็นสุขุมวิท 33/2

          การแทรกบทบัญญัติในกฎหมายมีลักษณะเช่นเดียวกันกับการเพิ่มซอย คือต้องระบุว่าเป็นการแทรกครั้งที่เท่าไหร่ เช่น มาตรา 7 ทวิ มาตรา 15 ตรี มาตรา 20 ฉ โดยลำดับเลขก็เอามาจากภาษาบาลีสันสกฤตนั่นเอง ส่วนในระบบฝรั่งจะใช้ภาษาละติน ดูแล้วเพิ่มความขลัง

          ในบังกลาเทศ ฉ หรือ chhay คือหกธรรมดาทั่วไป ไปซื้อส้ม 6 ลูก ก็ chhay kamal ช็อย-กอมล รถ 6 คัน chhay ga-rhi ช็อย-การี ครั้งหน้าเจอ ฉ หวังว่าผู้อ่านนะจำได้นะครับว่า คือหมายเลข 6 นั่นเอง

แผงขายส้มและผลไม้หลากชนิดในตลาดที่กรุงธากา

.............................................................................